Codependentie patronen: wat is het en welke patronen zijn er?

“Ik wil mijn moeder geen pijn doen. Ik ben bang dat het haar kwetst als ik mijn gevoelens uit, ik wil haar niet het gevoel geven dat ze een slechte moeder is en dat ze zich schuldig voelt” – dit schrijf ik in mijn dagboek op 26-jarige leeftijd. Deze jonge vrouw is nog steeds bij mij en voelt nog dezelfde zorgen als toen. Ook nog jongere delen van mij maken zich erge zorgen zodra ik wat deel over vroeger of mijn gevoelens van nu, want wat als het niet goed ontvangen wordt? Ben ik dan weer alleen ermee?

Nog liever nemen deze delen de schuld op zich van wat ze hebben meegemaakt en houden hun moeder uit de wind. Herken je ook dat je je zorgen maakt wat het met de ander doet als jij zegt hoe het echt met je gaat? Vrees je ook zo voor het oordeel van de ander?

Dit zijn enkele voorbeelden van codependentie patronen.

Wat is codependentie?

Codependentie is een stressrespons op de angst voor verlating en een onbewuste poging om alsnog te krijgen wat vroeger gemist is, of te voorkomen dat je weer opnieuw gekwetst wordt. Het is dus een onbewuste strategie om de ander en jouw relatie(s) te controleren. Je geeft jezelf op voor het in stand houden van de relatie, die je mogelijk idealer maakt dan die is. Je houdt van jezelf via de ander. Dit is fragiel, want als de liefde van de ander voor jou stopt of verandert, dan stop je met van jezelf te houden of jezelf te waarderen. Het is dus voor jou van groot belang dat het met de ander zo goed mogelijk gaat, alleen hierdoor zet je jezelf aan de kant. Dit wordt in verschillende codependentie patronen weergegeven.

Welke codependentie patronen zijn er?

De relatie met de ander gaat voor de relatie met jezelf

Een sterk codependentie patroon is dat je koste wat kost de relatie met de ander voor laat gaan op de relatie met jezelf. Je past je aan door te pleasen, zodat je je veilig voelt in de relatie met de ander. Je vermijdt hierdoor conflicten, je zegt niet meer wat jij eigenlijk wilt en wat goed voelt voor jou. En als je dat al doet, dan durf je er geen consequenties aan te verbinden wanneer jouw grenzen toch overschreden worden. Mogelijk doe je dit al zo lang, dat je zelfs uit het oog bent verloren wat nog klopt voor jou.

Afstand regulatie

Een ander codependentie patroon kan zijn dat je behoefte hebt om de afstand tussen jou en de ander te reguleren, mogelijk wissel je af tussen het verlangen naar nabijheid en gecontroleerde afstand. Of een van beide. In beide gevallen is er een diepe angst dat je er alleen voor komt te staan of gekwetst wordt. Ook wanneer je de afstand zo klein mogelijk wilt houden, blijf je toch de emotionele afstand ervaren. Je laat liever niet zien hoe het echt met je gaat uit angst voor afwijzing en alsnog die gevreesde verlating.

Parentificatie als veelvoorkomend codependentie patroon

Parentificatie is een van de patronen die vaak binnen codependentie speelt. Dit is een overlevingsstrategie die ontstaat als binnen jouw gezin van herkomst de ouder- en kindrollen omgedraaid zijn: als kind ben je emotioneel en/of fysiek gaan zorgen voor (de behoeftes van) je ouders of ben je hun tekortkomingen gaan aanvullen. Op te jonge leeftijd neem je dan een ouderrol op je om voor je ouders te zorgen, ze gerust te stellen en ze emotioneel tegemoet te komen.

Zo verwerf je weer enige controle op je leven, want als je ouders niet gereguleerd zijn, kan dit een groot gevoel van machteloosheid teweeg brengen bij jou als kind. Deze vorm van zorg heeft als gevolg dat je je eigen behoeftes, angsten en wensen ondergeschikt maakt aan het overeind houden van jouw gezin. In het hier en nu herken je mogelijk ook nog deze kant van jou, die graag anderen wil fixen en gelukkig houden om zelf uit de machteloosheid te blijven. Lees hier meer over parentificatie.

“Relationships do not cause pain and unhappiness.

They bring out the pain and unhappiness that is already in you”

Verder ervaar je misschien ook de volgende codependentie patronen:

• Je bent kritisch op jezelf, je neemt kritiek van anderen voor waarheid aan
• Je stemming hangt vaak af van hoe anderen zich voelen
• Je voelt je vaak eenzaam en onbegrepen
• Je kent gevoelens van schuld en schaamte goed
• Je voelt je leeg of somber (zonder of met de ander) of je weet niet zo goed hoe je je voelt
• Je voelt je snel overspoeld door emoties
• Als je dan toch zegt hoe het voor jou is, dan is het lastig om dit rustig te doen

Hoe kan je codependentie patronen doorbreken?

Tip 1. Om jouw codependentie patronen te doorbreken is het nodig om jouw patronen met nieuwsgierigheid in kaart te brengen, ze te (h)erkennen als een stressrespons op wat je vroeger al meegemaakt hebt.

Tip 2. Om onderscheid te maken tussen jouw authentieke zelf en een overlevingspatroon kan het helpen om jezelf af te vragen “Doe ik wat ik nu doe uit liefde (voor mezelf) of uit angst (de ander te verliezen)?”

Tip 3. Om te ontdekken wat jouw overlevingsdelen komen doen voor jou, kan je jezelf de vraag stellen:” Wat zou er gebeuren als ik mijn overleving niet deed?” Merk op wat er dan komt: welke gevoelens en gedachten word je gewaar?

Tip 4. Als je je boos voelt, vraag jezelf dan eens af voor wie deze boosheid eigenlijk bedoeld is in jouw eerdere leven.

Wil je samen met mij je codependentie patronen doorbreken? Maak een afspraak voor een kennismaking om te kijken wat ik voor je kan doen.